مؤمن ايمانش صحيح نمی‌باشد و داخل در دين خداوند نمی‌گردد و در جماعت مؤمنان قرار نمی‌گيرد مگر اين كه به تمام كتاب‌ها كه از طرف خداوند نازل شده و به تمام پيامبران كه ارسال گرديده‌اند، ايمان داشته باشد. و اين امر در كتاب خدا و سنت رسولش از مسائل بسيار واضح و آشكار مي‌باشد كه مسلمان در آن شك نمي‌كند، و عقل در آن ترديد نمي‌نمايد و زبان در گفتن آن شك به خود راه نمي‌دهد.
ايمان به پيامبران موارد ذيل را دربرمى گيرد :
نخست: باور داشتن قطعی به این که الله متعال در میان هر امتی پیامبری از خودشان را مبعوث نموده تا آنان را به عبادت پروردگار به یگانگی و کفر به هر چه جز او دعوت کند، و ایمان به اینکه همه‌ی آن‌ها راستگو و تصدیق شده و نیکوکار و راه یافته و باتقوا و امانت‌دارند و همه‌ی رسالت خود را به طور کامل ادا کرده و هیچ چیز را پنهان نکرده و تغییر نداده و از نزد خود حتی یک حرف به آن نیفزوده یا کم نکرده‌اند ، چنانكه الله متعال مى فرمايد: فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ [نحل/ ۳۵] (آیا جز ابلاغ آشکار بر پیامبران [وظیفه‌ی] دیگری است؟).
و اینکه دعوت همه‌ی آنان ـ از اولین تا آخرین ـ بر اصل و اساس عبادت‌ها متفق است که همان توحید خداوند در همه‌ی انواع عبادات در اعتقاد و سخن و کردار است و اینکه مردم به همه‌ی معبودان دیگر جز الله کفر ورزند؛ به دلیل این سخن خداوند متعال که می‌فرماید: وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ [انبیاء/ ۲۵] (و پیش از تو هیچ پیامبری نفرستاده‌ایم مگر اینکه به او وحی کردیم که معبودی [به حق] جز من نیست پس مرا بپرستید) و این سخن پروردگار متعال که می‌فرماید: وَاسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رُّسُلِنَا أَجَعَلْنَا مِن دُونِ الرَّحْمَنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ [زخرف/ ۴۵] (و از رسولان ما که پیش از تو فرستاده‌ایم بپرس، آیا در برابر رحمان خدایانی که مورد پرستش قرار گیرند قرار داده‌ایم؟) و بسیاری آیات دیگر.
در مورد تکالیف شرعی و فروع شرع، ممکن است نماز و روزه و عباداتی بر آنان فرض شود که برای دیگران الزامی نباشد و از روی امتحان چیزهایی بر آنان حرام باشد که برای دیگران حلال است لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا [ملک/ ۲] (تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید) و دلیل آن این سخن خداوند متعال است که: لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً [مائده/ ۴۸] ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: یعنی [برای هر یک از شما] راه و روش [گوناگونی قرار داده‌ایم] همچنین مجاهد و عکرمه و گروهی از مفسران.
در صحیح بخاری (۳۴۴۳) و مسلم (۲۳۶۵) از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله ﷺ فرمود: پیامبران برادران پدری هستند؛ مادران‌شان مختلف اندو دین شان یکی است یعنی پیامبران در اصل دعوت خود متحدند، یعنی توحیدی که خداوند همه‌ی پیامبران را برای آن فرستاده و همه‌ی کتاب‌های منزَل را برای آن نازل کرده است؛ و شریعت‌هایشان در اوامر و نواهی و حلال و حرام متفاوت است زیرا آنان برادران ناتنی هستند؛ پدرشان یکی است و مادرشان متفاوتند.
دوم: ایمان به آن پیامبرانی که خداوند نام هاى ايشان را در قران كريم بيان نموده است ، كه بيست و پنج تن هستند و ایمان به همه‌ی آنان واجب است: آدم، ادریس، نوح، هود، صالح ، إبراهیم، لوط، اسماعیل، اسحاق، یعقوب ، یوسف، شعیب، ایوب، ذوالكفل، موسی، هارون ، داوود، سلیمان، الیاس، یسع، یونس، زکریا، یحیی، عیسی و محمد علیهم الصلاة والسلام.
و کسانی که به طور اجمالی از آن‌ها یاد شده و نام‌شان را نمی‌دانیم باید به طور اجمالی به آنان ایمان بیاوریم، همانگونه که الله متعال می‌فرماید: آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ [بقره/ ۲۸۵] (فرستاده [ی الله] بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ایمان آورده است، و مومنان همگی به الله و فرشتگان و کتاب‌ها و فرستادگانش ایمان آورده‌اند [و گفتند] میان هیچ‌یک از فرستادگانش فرق نمی‌گذاریم).
الله از میان فرزندان آدم رسولان و پیامبرانی برگزیده و آنان را میان همه‌ی امت‌ها مبعوث کرده و آنان را امر نموده تا مردم را به عبادت موحدانه‌ی الله و بیان شرایع دین که باعث سعادت آنان در دنیا و آخرت است امر کنند و مومنان را به بهشت بشارت دهند و کافران را نسبت به آتش جهنم هشدار دهند: وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ [نحل/ ۳۶] (و در حقیقت در میان هر امتی پیامبری پیامبری مبعوث ساختیم [تا بگوید] الله را بپرستید و از طاغوت بپرهیزید. پس از ایشان کسی است که الله [او را] هدایت کرده و از ایشان کسی است که گمراهی بر او سزاوار است).
همینطور خداوند برخی از پیامبران و رسولان را بر برخی دیگر برتری داده است، چنانکه برترین آنان پیامبران اولوالعزم هستند، یعنی نوح ،ابراهیم، موسی، عیسی و محمد عليهم الصلاة والسلام و برترین پیامبران اولوالعزم، محمد ﷺ است.
الله تعالي مي‌فرمايد: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِن قَبۡلُۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا ١٣٦﴾ [النساء: 136] «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد به الله، ملائكه، پيامبران و كتابي كه بر رسولش نازل نموده و كتابي كه قبل از آن نازل كرده ايمان آوريد و هركس به الله، ملائكه، كتاب‌ها، رسولان و روز آخرت كافر شود در گمراهي دوري افتاده است».
در سنت، حديث جبرئيل مشهور مي‌باشد هنگامي كه از رسول الله ﷺ در باره ايمان سؤال نمود و پيامبر ﷺ در جواب فرمود: «الْإِيمَانُ أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَتُؤْمِنُ بِالْقَدَرِ» «ايمان اين است كه به الله، ملائكه، كتاب‌ها، پيامبران و روز آخرت و قدر مؤمن باشي .
درايمان داشتن به همه پيامبران هيچ شك و شبه وجود ندارد و اختلاف هم درآن نيست.
مهم اين است كه به تمام پيامبران خدا ايمان داشته باشيم كه عقيده اسلامي بر آن اساس مي‌باشد و هركس رسولي از رسولان خدا را كه به حق پيامبر هستند را تكذيب كند مانند اين است كه تمام پيامبران را تكذيب نموده است.
الله متعال ایشان ﷺ را بر دیگر پیامبران با ویژگی‌ها و فضیلت‌های بزرگی برتری داده، از جمله:
۱– الله ایشان را به سوی همه‌ی انسان‌ها و جن‌ها فرستاده، در حالی که پیامبران پیش از او به سوی یک قوم فرستاده می‌شدند.
۲– الله ایشان را بر دشمنانش با انداختن ترس در دل آنان از مسیری به طول یک ماه، یاری داده است.
۳– همه‌ی زمین برای ایشان مسجد و پاک قرار داده شده است.
۴– غنیمت‌های برای وی حلال گردانده شده، حال آنکه برای کسی پیش از وی حلال نبود.
۵– شفاعت بزرگ و بسیاری از ویژگی‌های دیگر ایشان
خداوند پیامبران و رسولان را برگزید و آنان را به عنوان الگوهایی برای امت‌هایشان قرار داد؛ آنان را تربیت نمود و با رسالت گرامی‌شان داشت و آنان را از ارتکاب گناهان معصوم داشت و با معجزات یاری‌شان نمود؛ بنابراین آنان کامل‌ترین انسان‌ها از نظر خلقت و اخلاق، و بهترین‌شان از نظر علم، و راستگوترین و خوش اخلاق‌ترین آنانند. الله متعال درباره‌ی پیامبران می‌فرماید: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ [انبیاء/ ۷۳] (و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت می‌کردند و به ایشان انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان عبادتگزار ما بودند).
از آنجا که پیامبران و رسولان دارای چنین منزلت والا از نظر طاعت و اخلاق نیک هستند، خداوند ما را به اقتدایشان امر نموده و فرموده است: أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ [انعام/ ۹۰] (آنان کسانی هستند که الله هدایتشان کرده است، پس به هدایت آنان اقتدا کن).
تمام صفات پیامبران و رسولان در پیامبر ما محمد ﷺ یکجا شده و الله متعال ایشان را با اخلاقی بس بزرگ گرامی داشته؛ به همین سبب خداوند ما را به اقتدای همه جانبه‌ی ایشان امر نموده است: لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا [احزاب/ ۲۱] (قطعا برای شما در [اقتدا به] رسول الله سرمشقی نیکوست؛ برای آن کس که به الله و روز بازپسین امید دارد و الله را فراوان یاد می‌کند).
ایمان به همه‌ی پیامبران و رسولان از ارکان عقیده‌ی اسلامی است که ایمان مسلمان جز به آن کامل نمی‌شود، زیرا پیامبران به عقیده‌ای واحد دعوت می‌دهند که همان ایمان به الله متعال است: قُولُواْ آمَنَّا بِاللّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَقَ وَيَعْقُوبَ وَالأسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ [بقره/ ۱۳۶] (بگویید ما به الله و به آنچه بر ما نازل شده و به آنچه بر ابراهیم و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردیده و به آنچه به موسی و عیسی داده شده و به آنچه به همه‌ی پیامبران از سوی پروردگارشان داده شده ایمان آورده‌ایم؛ میان هیچ یک از ایشان فرق نمی‌گذاریم و در برابر او تسلیم هستیم).
سوم: راست شمردن هر خبرِ آنان که با سند صحیح به ما برسد.
چهارم: عمل به شریعت پیامبری که برای ما فرستاده شده که خاتم آن‌ها یعنی محمد ﷺ است که برای همه‌ی مردم فرستاده شده است.
كسي كه مدعي ايمان به خداي متعال باشد ولي پيامبران يا يكي از آن‌ها كه رسالتش ثابت شده است را تكذيب نمايد او در ادعاي خويش دروغ مي‌گويد. از اين رو حقيقت ايمان آن است كه بر زبان رسول صادق آمده و آيات آن را تأييد مي‌كنند. و كسي كه به يك يا مجموعه‌اي از پيامبران مؤمن نباشد يا غير آنان را مانند آن‌ها يا برتر از آنان بداند او در ادعاي ايمانش دروغ گفته است بلكه قرآن در باره آن مي‌گويد كه او به حقيقت كافر است، مانند يهود ونصارا، كه يهود به موسى عليه السلام ايمان داشتند، ونصارا به عيسى عليه السلام ايمان داشتند و هر دو به محمد صلى الله عليه وسلم كافر بودند، اما مسلمانان و امت محمد ﷺ به همه پيامبران ايمان داشتند.
در نتيجه!
بايد بدانیم که ایمان به پیامبران فواید بسیاری دارد از جمله:
۱– شناخت رحمت الله و عنایت او به بندگان که باعث گردیده پیامبران را به سوی آنان بفرستد تا آن‌ها را به راه وی هدایت کنند و چگونگی عبادت الله را برایشان تبیین نمایند؛ زیرا عقل بشری به طور مستقل به این شناخت دست نمی‌یابد.
۲– شکر الله متعال برای این نعمت بزرگ.
۳– محبت پیامبران علیهم الصلاة والسلام و بزرگداشت و ثنای آنان به طور شایسته؛ زیرا آنان پیامبران الله متعال هستند و عبادت و تبلیغ وی را به انجام رسانده و برای بندگانش دلسوزی کرده‌اند.
منابع
سايت اسلام سوال و جواب
اصلاح انلاين : نويسنده دكتور يوسف قرضاوى
