کلمه‌ها در نفس خود، چه بر فرد و چه بر جامعه اثر زیادی دارد.
چه‌بسا کلمه‌ای جامعه‌ای را زنده و بیدار نموده، و چه‌بسا کلمه‌ای جامعه‌ای را نابود کرده و به آن ضربه زده است!
به همین دلیل، الله متعال به بندگان خود دستور می‌دهد؛ که در گفتگو با یکدیگر بهترین و نیکوترین الفاظ و کلمات را انتخاب کنند تا باشد؛ که مؤدت و الفت بین آنها گسترش یابد، و اسباب دوری، قطع رابطه‌ها و دشمنی‌ها از بین برود.
▪️ الله متعال می‌فرماید: (وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوّاً مُبِيناً) (الإسراء: 53).
ترجمه: و به بندگانم بگو سخن نیکو بگویند، زیرا شیطان میان آنها تفرقه می‌اندازد و شیطان دشمن آشکار انسان است.
این دستور شامل هر نوع سخنی می‌شود؛ که انسان را به الله نزدیک می‌کند، مانند: قرائت قرآن‌کریم، ذکر، علم، امر به معروف و نهی از منکر، و سخن نیکو و پسندیده با مردم در اماکن و جایگاه‌های مختلف آنها.
اگر بین دو امر نیکو تردید باشد، امر به نیکوتر آن می‌شود، در صورتی‌که جمع بین آنها امکان‌پذیر نباشد.
و این فرموده الله متعال: (إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ) (شیطان بین آنها تفرقه می‌اندازد) به این معنی است؛ که بین بندگان تلاش می‌کند تا دین و دنیای آنها را تباه کند.
از جمله آثار منفی کلمه زشت بر جامعه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. فروپاشی اقتصاد یک کشور: کلمه زشت می‌تواند به تنهایی باعث فروپاشی اقتصاد یک کشور به ویژه در زمان‌های حساس شود. به خصوص اگر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی عامل انتشار آن باشند. نمونه‌های واقعی این کلماتِ زشت؛ که بازارهای جهانی را به دلیل شایعات دروغین قرار داده‌اند، توسط بصیران دیده شده است.
۲. گسترش فحشی: کلمه زشت ممکن است دلیلی برای گسترش فحشی در بین مردم باشد؛ که قبلاً وجود نداشته است. به همین دلیل، پیامبر اکرم -صلی الله علیه وسلم-از آشکارا کردن گناهان نهی می‌کردند، زیرا اینها کلمات زشتی هستند؛ که پس از آنکه الله متعال آنها را پوشانده بود، فحشی را منتشر می‌کنند. به همین دلیل پیامبر اکرم -صلی الله علیه وسلم – می‌فرمایند: “همه امت من معاف هستند مگر کسانی که آشکارا گناه می‌کنند و از جمله آشکارا کردن گناهان این است؛ که مرد شبانه کاری انجام دهد و صبح که الله آن را پوشانده است به فلانی بگوید دیشب فلان کار را انجام دادم، در حالی‌که پروردگارش شبانه آنرا پوشانده بود، و صبح پرده الله را از او برمی‌دارد.”
۳. تهدید امنیت و ایجاد آشوب: کلمه زشت امنیت را تهدید می‌کند، آشوب را بین مردم برمی‌انگیزد و در آنها ترس ایجاد می‌کند، به خصوص در زمان جنگ، و ناآرامی‌ها. به همین دلیل، پیامبر اکرم -صلی الله علیه وسلم- فرمودند: “بر هیچ مسلمان جایز نیست؛ که مسلمانی را بترساند.”
اگر ترساندن یک فرد مسلمان حرام است، پس ترساندن یک جامعه کامل با کلماتِ‌که انسان به آن توجه نمی‌کند چگونه خواهد بود!؟
اثر کلمه زشت بر فرد:
همانطور که قبلاً ذکر شد، کلمه اثر عمیقی بر فرد و جامعه دارد. از جمله آثار کلمه زشت بر فرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. ایجاد غم و اندوه در نفس مؤمن: او را در سختی و شدتی قرار می‌دهد؛ که جز الله متعال کسی از آن خبر ندارد. خداوند متعال حال پیامبر اکرم -صلی الله علیه وسلم- را از خُبث گفتار مشرکان اینگونه وصف می‌کند: ( فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعضَ ما يوحى إِلَيكَ وَضائِقٌ بِهِ صَدرُكَ أَن يَقولوا لَولا أُنزِلَ عَلَيهِ كَنزٌ أَو جاءَ مَعَهُ مَلَكٌ إِنَّما أَنتَ نَذيرٌ وَاللَّـهُ عَلى كُلِّ شَيءٍ وَكيلٌ )( هود: ۱۲).
شاید بخشی از آنچه را که به تو وحی می‌شود ترک کنی و سینه‌ات از آن تنگ شود که مبادا بگویند چرا گنجی بر او نازل نشد یا فرشته‌ای با او نیامد تو فقط بیم‌دهنده‌ای و الله بر هر چیزی وکیل است.
۲. ترور معنوی شخص مورد اهانت: اعتماد به نفس او از بین می‌رود و دچار افسردگی و اضطراب شدید می‌شود و همه‌ی اینها به خاطر کلمه زشتی است؛ که در حق او گفته شده است خواه راست باشد و یا دروغ، اما در حق او گفته شده است.
همانا روش اسلام گرامی داشتن انسان و پوشاندن عیب اوست و این‌که هر حقیقتی را نباید گفت. سخن زشت می‌تواند؛ فتنه، کینه و تعصبات قبیله‌ای یا جاهلی را بین مردم برانگیزد؛ این امر موجب نگرانی در جامعه‌ها و آسیب رساندن به افراد می‌شود.
