ویژگی های دین مبین اسلام

حمد وثنا آن ذاتی را که همه انسانیت را آفرید و آن‌ها را به دینی همچو اسلام بنوازید.

بلی شاید مطلب را گرفته باشید که موضوع امروزی ما در مورد صفات اسلام است، این دینی که عطیه الهی برای بندگان‌اش است، چگونه بوده و چه نوع صفاتی را در خود دارد، قبل از وارد شدن به اصل موضوع راجع به خود کلمه اسلام البته بطور خلص کمی باید گفت که منحیث لغت واصطلاحی اسلام‌ یعنی چی؟

در لغت به معنای تسلیم شدن و گردن نهادن است، و در اصطلاح پذیرفتن امر و نهی الله متعال بیدون اعتراض.

• وجه تسمیه اسلام ( چرا به این نام مسمی شده):

همه ادیان مختلف دنیا به نام‌های متفاوتی یا به نام کدام شخص و یا به یک قبیله نسبت داده شده، مانند: دین مسیحیت که به نام حضرت مسیح(عیسی علیه السلام) و یا دین یهودیت به قبیله معروف به نام یهودا نامیده شده، وهمین طور ادیان دیگر.

اما دین مبین اسلام یگانه دینی است که به کدام شخص و قبیله نسبت داده نشده، بلکه نام اسلام دلالت به صفت خاص دارد که همین صفت متضمن معنای کلمه اسلام می‌باشد و دین اسلام همه شمول بوده و هر که زیر چتر اسلام باشد موصوف به صفت اسلام می‌باشد.

• صفات اسلام:

اسلام دینی است که الله متعال آنرا برای بندگان خود برگزیده و خبر داده که از هیچ یکی نمی‌پذیرد جز از خودش، قسمی‌که می‌فرماید: (إِنَّ ٱلدِّينَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُۗ) در حقیقت، دین [پسندیده] نزد الله همان اسلام است. «سوره آل عمران ایه ۱۹» و همچنان: وَمَن يَبۡتَغِ غَيۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِينٗا فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡهُ وَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِين(٨٥)  آل عمران

هر ‌کس دینی غیر از اسلام برگزیند، هرگز از او پذیرفته نخواهد شد و در آخرت از زیانکاران است.

وهمین صفات وخصوصیات اسلام است که از ادیان دیگر آنرا منفرد و جدا می‌سازد.

و همچنان رسول الله ﷺ اسلام را در حدیث مشهور که به حدیث جبریل شهرت دارد را به معرفی گرفته، قسمی‌که جبریل می‌گوید: ای محمد از اسلام مرا خبر ده، رسول الله ﷺ می‌فرماید:” اسلام اینکه بگویی اشهد ان لا اله الا الله وان محمدا رسول الله، نماز را برپا بداری، زکات دهی، روزه بگیری و حج بکنی” متفق علیه.

درین شکی نیست که اسلام دین حق است، از جانب پرودگار نازل گردیده، برنامه زندگی بشریت است.

• خصوصیات و یا ویژگی‌های دین اسلام:

۱- دین الهی: قسمی‌که در آغاز هم گفته شد که این دین را الله متعال برای بندگان خویش برگزیده که همین مطلب مهمترین ویژگی بوده و ویژگی‌های دیگر نتیجه و ثمره‌آن می‌باشد، دینی است که بالای رسول خدا ﷺ نازل شده و خود الله متعال ضامن حفاظت ونصرت وی می‌باشد.

دینی‌که از طرف پروردگار بوده و مصدر آن قرآن‌کریم و سنت رسول الله ﷺ است، قسمی‌که مصدر دین اسلام از جانب الله متعال بوده پس مقصد و هدف آن متحقق شدن رضایت الله متعال است تا بندگان‌اش به عبادت او ذات روی آورد، که جهت همین هدف، الله متعال انس و جن را آفرید، چنانچه میفرماید: وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ(٥٦)  الذاريات

و جن و انس را فقط برای این آفریده‌ام که مرا عبادت كنند [و از بندگىِ دیگران سر باز زنند].

۲- شامل بودن: الله‌ متعال دین اسلام را برای انس و جن منحیث عموم و برای تمام کارکرد‌های شان همه شمول فرستاده، طوری‌که می‌فرماید: وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ  (٨٩) النحل و ما این کتاب [= قرآن‌] را بر تو نازل کردیم که روشنگرِ همه چیز است.

پس این متشکل از دین و دولت، عقیدت و عبادت، فیصله و قضاوت، شریعت و قانون، مصحف و شمشیر، جهاد و دعوت، سیاست و اقتصاد، وعلم و اخلاق می‌باشد.

دینی است که با هر زمان و هر مکان سازگاری دارد، تا قیام‌ قیامت باقی می‌ماند، مخصوص به یک قشر و یا یک قوم و زبان نه بلکه شامل همه اقشار انسانیت شده و شامل تمام مراحل مختلف زندگی انسان بوده که انسان را در مواردی مانند خیر و صلاح، بلندی، حفاظت، و هدایت توجیه می‌کند.

دین شامل در توجیه انسان به اینکه دنیا و آخرت زندگی کامل است که در هر کدام وی نصیب انسان وجود داشته و دنیا کشت آخرت می‌باشد.

۳- دین فطرت: هر انسان در آغاز به شکل طبیعی و فطری آماده به قبول کردن دین اسلام به دنیا می‌آید، که اگر به چنین حالت گذاشته شود و از آن جدا نگردد مسلمان به بار می‌آید؛ ولی متاسفانه که والدین کافر شان آنها را از دین منحرف می‌سازد، قسمی‌که رسول خدا ﷺ می‌فرماید: «كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ، فَأَبَوَاهُ يُهَوِّدَانِهِ أو يُنَصِّرَانِهِ أو يُمَجِّسَانِهِ»: «هر نوزادی بر فطرت سالم زاده می شود؛ اما پدر و مادرش او را يهودی يا نصرانی يا زرتشتی بار می آورند» صحیح البخاری.

۴- دین میانه رو: تمام ادیان که خیلی در افراط و تفریط بودند، اسلام وسط آن قرار دارد، در تمام امور مانند شریعت، عقیده، اخلاق وحتی میان جسم و روح از میانه روی کار گرفته. قسمی‌که به عبادت و عمل به آخرت امر فرموده، جهت امرار معیشت و زندگی در دنیا به طلب رزق همچنان امر کرده، چنانچه می‌فرماید: وَٱبۡتَغِ فِيمَآ ءَاتَىٰكَ ٱللَّهُ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ ٱلدُّنۡيَاۖ. و با آنچه الله به تو بخشیده است، [ثوابِ] سرای آخرت را بجوی و [در عین حال،] بهره‌ات را از [زندگی] دنیا نیز فراموش نکن. (٧٧)  القصص

امت‌اسلام امت وسط و میانه‌رو است، الله‌ متعال منزلت و جایگاه این امت را درین کون و میان همه امت‌های دیگر گرامی داشته و خودش به چنین موضوع شاهدی می‌دهد: وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَٰكُمۡ أُمَّةٗ وَسَطٗا لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيۡكُمۡ شَهِيدٗاۗ.  همان‌گونه [که قبله‌ای پسندیده برای شما برگزیدیم] شما را نیز، امتی میانه[رو و اهل اعتدال] قرار دادیم تا [در روز قیامت] بر مردم گواه باشید [که پیامبران الهی پیامشان را به درستی ابلاغ کردند]؛ و پیامبر بر شما گواه باشد [که کلام الله را به شما رسانده است].

که مراد از کلمه (وسطا) در آیه مبارکه فوق: عدل، اوسط، وسط یک شی و یا افضل و بهتر. (لسان العرب: ۴۲۷/۷).

۵- دین علم و آموختن: آموختن در اسلام از جایگاه والایی برخوردار است و همین دلیل کافی وبسنده است اینکه نخستین آیه که بالای رسول الله ﷺ نزول یافت کلمه “اِقرَا” بود.

دین آموختن را محترم شمرده و علما را گرامی می‌دارد و آشکارا است که دین راه و روش برای ترس، تواضع و گردن‌ نهادن به امر او ذات یکتا است چنانچه می‌فرماید: كَذَٰلِكَۗ إِنَّمَا يَخۡشَى ٱللَّهَ مِنۡ عِبَادِهِ ٱلۡعُلَمَـٰٓؤُاْۗ. به راستی، از [میانِ] بندگان الله، تنها دانایان [هستند که به صفات و احکام الهی آگاهی دارند و] از او می‌ترسند.(٢٨)  فاطر

دین منزلت و جایگاه علم را بلند بالا می‌برد: قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلَّذِينَ يَعۡلَمُونَ وَٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَۗ. بگو: «آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند، یکسانند؟ (٩)  الزمر.

تمام علوم اسلامی مفید بوده که نفس را از بدی‌ها و زشتی‌ها پاک نموده سبب خیر و رستگاری بشر می‌گردد.

۶- دین اخلاق: اسلام دین اخلاق است وهر حکم شرعی آن برای انسانیت مقصد وجنبه اخلاقی دارد، روی همین مناسبت رسول الله ﷺ می‌فرماید: “اِنَّمَا بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ صالِحَ الاَخلَاقِ” ترجمه: یقینا که من جهت به کمال رساندن مکارم اخلاقی مبعوث گردیدم  صحیح البخاری در ادب المفرد.

و اگر بیشتر در مورد‌ خصوصیات و ویژگی‌های اسلام گفته شود اینکه اسلام:

• دین صداقت و راستی است:

يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ ٱلصَّـٰدِقِينَ(١١٩)  التوبة

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از خدا بترسید و با راستگویان باشید.

• دین صبر:

إِنَّمَا يُوَفَّى ٱلصَّـٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَيۡرِ حِسَابٖ(١٠)  الزمر

 قطعاً به شکیبایان پاد‌اششان به تمام و کمال و بد‌ون حساب داد‌ه می‌شود.‌»

• دین عفو وگذشت:

 خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِينَ(١٩٩)  الأعراف

آسان‌گیری کن، و به نیکی فرمان بد‌ه، و از ناد‌انان روی بگرد‌ان.

• دین کمک ونصرت:

وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ (٢)  المائدة

و در نیكوكارى و پرهیزگاری به یكدیگر یاری رسانید و در گناه و تجاوز دستیار هم نشوید.

• دین وفا به عهد:

 يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِۚ (١)  المائدة

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به پیمان‌ها[یتان] وفا کنید.

اگر حکمت بنای پنجگانه اسلام گفته شود، اینکه‌ نماز از فحشاء وبدی منع نموده، زکات باعث تربیت پاکی نفس، روزه درک کردن احوال فقرا و مساکین، حج از دشنام وجنگ وجدال نهی نموده است ودر کل دین اسلام خود پرستی، مکر، خیانت، فریب بد دانسته است.

این بود معلوماتی چندی در مورد صفات اسلام، که الله متعال چگونه دین بی‌نهایت زیبا، شامل و کامل را برای بندگان خود عنایت فرموده تا انسان‌ بتواند زیر چتر آن برنامه زندگی را به پیش برده، باعث فلاح و رستگاری دنیا و آخرت وی گردد.

از الله‌ متعال توفیق بیشتر را خواهانیم تا ما را به این دین مبین متمسک و پایدار بدارد.آمین.

منابع:

۱: کتاب مبادئ اسلام، از ابو الاعلی مودودی.

۲: کتاب اسلام ما، از سید سابق.

۳: سایت طریق الاسلام