مسواک

سپاس و ثنا لايق ذاتی است که خود پاک است و منزه و بنده‌گانش را نیز به پاکی فرا می‌خواند و درود و سلام بـر سرور پيامبران و خاتم رسولان حضرت محمد ﷺ خورشید هدایت ربانی و بیرق هدایت الهی ! آنکه پاک آمد، پاک زیست، پاک رفت و به پاکی امر نمود.

مسواک:

یکی از سنت هایی که امروزه بسیاری از مسلمانان آن را ترک گفته اند سنت استفاده از مسواک است، مسواک در اصل از کلمه “سواک” گرفته شده که به معنای استفاده از مواد خوشبو کننده یا پاک کننده برای پاکی دندان‌ه می‌باشد و یا هم چوبی است از درخت (اراک) که دندان توسط آن مالیده می‌شود که در اسلام دارای اهمیت زیادی است.

{حاشِیةُ الرَوض 148/1}  (لغت نامه اقرب الموارد)

حکم استفاده از مسواک:

حکم آن نزد علما به دو گونه آمده است که دسته اول آن را سنت و دسته دوم آن را مستحب می‌دانند، برخی مردم آنرا واجب می‌دانند که واجب گفتن آن درست نیست.

{السواک تألیف یحیی بن موسی الزهرانی ص ۱۰}

اهميت مسواک:

استفاده آن نزد الله متعال فضلیت بزرگ و ثواب زیاد دارد، پیامبر خدا ﷺ می‌فرماید:{السَواكُ مُطَهَّرَةٌ لِلفَمِّ مَرضاةٌ لِلرَّبّ} (نسائی) ترجمه: (مسواک پاک کننده‌ی دهن است و سبب خشنودی پروردگار می‌گردد).

در حدیثی عبدالله بن عباس رض  از پیامبر خدا ﷺ چنین نقل می‌کند که گفت: {لَقَدْ أُمِرتُ بِالسوَاكِ حَتى ظَنَنْتُ أنَّهُ يَنزِلُ عَلَيَّ فِيهِ قُرآن, أو وَحيٌ} (أبويعلي و أحمد)

ترجمه: (به قدری درباره مسواک زدن به من امر شد تا این‌که گمان کردم شاید در باره آن آیتی از قرآن و یا وحی الهی بر من نازل می‌گردد).

باید یاد آور شد که نباید اهمیت صحی آن را به فراموشی سپرد زیرا مسواک از آسیب رسیدن به دندان جلوگیری می‌نماید.

فواید مسواک:

فواید زیادی را در بر دارد چنانچه امام ابن قیم جوزی -رحمه الله-  می‌فرماید: در مسواک چندین فایده وجود دارد از آن جمله: دهن را خوشبویی می‌بخشد، لثه یا بیره‌ها را محکم، از بین برنده بلغم بوده، چشم ها را روشنایی می‌بخشد، به معده مفید واقع شده و در هضم غذا کمک می‌کند، مجرای کلام را صاف و آن را در حالت تلاوت و ذکر و نماز نشاط می‌بخشد، خواب (زیاد و اضافی) را بر‌طرف نموده، خداوند را خشنود می‌سازد، سبب محبت و دوستی ملایکه می‌گردد و در نیکی‌های بنده می‌افزاید.

{زادُ المَعاد في هَديِ خَير العِباد تأليف بن قيم جوزي}.

اوقاتی‌که دندان ها باید مسواک شود:

۱- هنگام وضو؛ چنانچه ابوهریره -رضی الله عنه از پیامبر ﷺ روایت کرده که فرمودند :{ لَولَا أن أشُقَّ على أمَّتِي لَأمُرَنَّهُم بِالسواكِ عِندَ كُلّ وَضوءِ} (بخاری)

ترجمه: (اگر امتم دچار مشکل نمی‌شد، امر می‌کردم تا در هر بار وضو گرفتن از مسواک استفاده کنند)

۲- قبل از ادای نماز؛ که از بخش اول حدیث فوق اثبات می‌شود.

۳- هنگام داخل شدن در خانه؛ چنانچه شخصی از حضرت عایشه -رضی الله عنها- پرسید: وقتی رسول خدا ﷺ داخل خانه می‌شد چه کاری را انجام می‌داد؟ حضرت عایشه فرمود: مسواک زدن.{احمد، مسلم}

۴- هنگام برخاستن از خواب؛ چنانچه عمران -رضی الله عنه- می‌فرماید: پیامبر خدا ﷺ  بیدون استفاده از مسواک نمی‌خوابید و وقتی از خواب بیدار می‌شد به مسواک زدن شروع می‌کرد. {احمد}

۵- هنگام تلاوت قرآن کریم؛ چنانچه از علی بن ابی طالب -رض الله عنه- نقل شده که می‌فرماید: دهان شما راهی برای ورود قرآن است پس آن را با مسواک پاک و معطر (خوشبو) بگردانید. {ابن ماجه، سلسله صحیحه ۱۲۱۳}

۶- هنگام تغییر طعم و یا ذایقه دهن به هر سببی که باشد.

۷- هنگام زرد شدن و نا پاکی دندان.

۸- در روز جمعه قبل از رفتن برای ادای نماز جمعه.

{السواک مطهرة للفم ومرضاة للرب د عاطف لماضة ص ۱۵}

آداب استفاده مسواک :

– قبل و بعد از استفاده، مسواک را پاک بشویید.

– دور نمودن یک قسمتی از مسواک (البته هر روز) تا از آن استفاده بهتر گردد.

– از قسمت راست دهن شروع و بعد از قسمت چپ، سپس بالا و بعد از آن قسمت پایینی را بشویید.

{السواک مطهرة للفم ومرضاة للرب د عاطف لماضة ص ۱۱}

****

علم و تکنالوژی، امروزه در تلاش راه‌های سلامت و بهبودی صحت  انسان است در حالی‌که ما مسلمانان قبلا با قرآن کریم و احادیث نبوی چنان آماده و مجهز هستیم که آنچه را امروز از علم می‌شنویم، قبلا از خداوند و رسولش شنیده‌ایم و این همه دلایل فقط باعث ازدیاد ایمان و یقین ما به بزرگی و حقانیت الله و رسولش می‌شود.

(الحمد لله به نعمت الإسلام)