فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگهای بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا میرود.
فشار خون بالا گاهی کشنده بیسر و صدا نامیده میشود ، زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا هیچ علامتی ندارد.
فشارخون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا میرود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است.
فشار خون بالا یا پرفشاری خون (به انگلیسی): Hypertension که گاهی به آن پرفشاری شریانی گفته میشود، یک بیماری مزمن است که در آن فشار خون در شریانها بالا میرود. به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگهای خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت کند. فشار خون شامل دو مقیاس سیستولی و دیاستولی است که وابسته به انقباض (سیستول) یا استراحت (دیاستول) ماهیچه قلب بین ضربانها میباشند. بر اساس آخرین گاید لاین یا دستورالعمل طبقه بندی فشار خون بالا از انجمن قلب امریکا در سال ۲۰۱۷ (معتبر ترین منبع و گاید لاین بیماریهای قلبی) در حالت استراحت، فشار خون طبیعیِ سیستولی (یا حداکثر فشار خون) بین ۹۰ تا ۱۱۹ میلیمتر جیوه و فشار خون طبیعی دیاستولی (یا حداقل فشار خون) بین ۶۰ تا ۸۰ میلیمتر جیوه است و اگر فرد دارای فشار خون ۱۲۰_۱۲۹ میلیمتر جیوه سیستول و زیر ۸۰ دیاستول باشد فرد دارای فشار خون افزایش یافته میباشد (مرحله پیش فشار خونی) در صورتی که فشار خون بهطور مزمن برابر یا بیش از ۱۳۰ بر روی ۸۰ میلیمتر جیوه باشد، فرد در مرحله یک پر فشاری خون قرار دارد و اگر فشار خون بیشتر از ۱۴۰ میلی متر جیوه سیستول یا ۹۰ دیاستول باشد از مرحله دو فشار خون بالا رنج میبرد.
ممکن است برخی افراد با بالا رفتن شدید فشار خون دچار علائم زیر شوند:
• سر درد شدید
• سرگیجه
• تنگی نفس
• تاری دید
• احساس نبض در سر یا گردن
• حالت تهوع
• خستگی
• درد در قفسه سینه
• وجود خون در ادرار
دلایل پرفشاری خون چیست؟
دلایل بسیاری برای افزایش فشار خون وجود دارد اما علت دقیق آن مشخص نیست.
دلایل محیطی: از جمله عوامل افزاینده فشار خون میتوان به عادات غذایی و سبک زندگی اشاره کرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
• سیگار کسیدن
• اضافه وزن و چاقی
• کمبود فعالیت فیزکی
• مصرف زیاد نمک و حساسیت به سدیم
• مصرف الکل
• استرس
• افزایش سن
• عوامل ژنتیکی
• اختلالات
• غده آدرنال و تیروئید
• اختلالات خواب
• بیماری های مزمن کلیوی
• کمبود ویتامین D
عوارض فشار خون بالا چیست؟
ابتلا به پرفشاری خون می تواند سبب ایجاد آسیب های بافتی و در نهایت ایجاد مشکلات ذیل شود:
• حمله قلبی و سکته مغزی: فشار خون بالا می تواند با سختی عروق و تصلب شراین همراه باشد از این رو ریسک ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد.
• نارسایی قلبی: با افزایش فشار خون، ماهیچه به قدرت بیشتری جهت پمپاژ خون نیازمند است از این رو ماهیچه های قلبی ضخیم تر می شوند. ضخیم شدن این ماهیچه ها با ایجاد نارسایی های قلبی همراه است.
• سندروم های متابولیک: این سندروم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم است که با افزایش تریگلیسیرید، کاهش HDL (کلسترول خوب)، فشار خون بالا و ازدیاد انسولین همراه است.
• مشکلات حافظه و یادگیری: فشار خون بالای کنترل شده می تواند بر روی قدرت تفکر، حافظه و یادگیری تاثیر گذار باشد. این اختلال در بسیاری از افراد دارای پرفشاری خون مشاهد می شود.
• ضخیم، تنگ یا پاره شدن عروق چشم: این موارد که ممکن است در نتیجه ی پر فشاری خون ایجاد شود، باعث تاری دید می گردد.
• تضعیف و تنگ شدن عروق خونی کلیوی
• افزایش خطر ابتلا به آنوریسم
راههای درمان و پایین آوردن فشار خون:
فشار خون بالا بر اثر عوامل مختلفی ایجاد میشود و بنابراین راههای درمان و پایین آوردن سریع فشار خون نیز مختلف هستند. هدف از درمان فشار خون بالا، پایین نگه داشتن میزان فشار خون بیمار کمتر از عدد ۱۴۰/۹۰۰ است. اقدامات درمانی برای فشار خون بالا عبارتند از:
• بهبود عادات زندگی
• ترک سیگار
• کاهش وزن
• ورزش کردن
• عدم مصرف الکل
• خوردن غذاهای کم نمک و کم چرب
• دارودرمانی : انواع دارو برای فشار خون بالا وجود دارند و پزشک شما سعی میکند، دارویی تجویز کند که مناسب شرایط شما است.