تصحيح معانی آیاتی که مورد سوء فهم قرار گرفته اند:
قرآن کلام رب العالمين است، چراغ و روشنی برای ما در این دنیای تاریک بوده، به کامل ترین و جامع ترین زبان ها نازل شده، که یک لغت آن چندین معنا و یک مسمی آن چندین اسم دارد…
یک کلمه در قرآن کریم در جاهای مختلف به چندین معنی به کار برده شده، پس نمی شود معنای یک کلمه را در تمام جاها یکسان گرفت؛ زیرا در این صورت معنای آیت خطا رفته و معنای واقعی آن به درستی قابل فهم نمی باشد.
پس بالای ما لازم است تا معنای درست آیت را از منابع درست اخذ نموده و کلام پروردگار خویش را به درستی درک کرده، به آن عمل کنیم و به طریق درست به مردم برسانیم.
این بحث که ما در صدد بیان نمودن آن هستیم برخی از آیت های که مردم آنرا به اشتباه گرفته اند را به یاری خداوند تصحیح می نماییم.
- لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ ترجمه میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی‌گذاریم. سورة بقرة ايت ٢٨٥.
یعنی میان پیامبران فرق قایل نمی شوند که به بعضی ایمان بیاورند و به بعضی نه، مراد از آن جدایی آوردن به برتری میان آنها نیست زیرا برتری میان آنها به کتاب و سنت ثابت شده : ( تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۘ ) این پیامبران (که نام برخی از آنان گذشت) بعضی از ایشان را بر بعضی ایشان برتری دادیم.
- فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِٱلۡجُنُودِ ( سوره بقرة ایت 249) ترجمه: پس هنگامیکه طالوت لشکر کشید. یعنی با ایشان به سوی جنگ خارج شد، و اینجا (فصل) به معنای حكم و فرمان روائی نیست.
- أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ لِدُلُوكِ ٱلشَّمۡسِ إِلَىٰ غَسَقِ ٱلَّيۡلِ وَقُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِۖ إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ كَانَ مَشۡهُودٗا (۷۸) اسراء ترجمه : نماز را از زوال خورشید [= هنگام ظهر] تا نهایت تاریکی شب [= نیمه شب] برپا دار و [به ویژه] نماز صبح را. به راستی که نماز صبح [و تلاوت قرآن در این وقت،] مورد مشاهده [و در حضورِ فرشتگانِ روز و شب] است.
معنای مشهور نزد اکثر مردم تلاوت نمودن قرآن درهنگام صبح است، اما اصل مراد از ( قرآن الفجر) تلاوت قرآن در نماز صبح است. نماز صبح به قرآن مسمی شده زیرا قرائت در آن طولانی می باشد.
- فَإِنۡ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٖ مِّنۡهُمَا وَتَشَاوُرٖ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَاۗ ( سورة البقرة اية ۲۳۳) ترجمه : پس اگر والدین بخواهند فرزند خودرا (قبل از دو سال بعد از رضامندی و مشورت کردن با يكديگر از شیر جدا نمایند، پس بالای آنها هیچ گناه نیست. فصالا: يعني جدا ساختن فرزند از شیر، بعضی مردم گمان می کنند که (فصالا): به معنای طلاق بوده و مشوره کردن و رضامندی یكدیگر درطلاق جائز است، گرفتن چنين مفهوم از این آیت اشتباه بوده و معنای واقعی آنست که همانا جدا ساختن فرزند از شیر است.
- وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ يَٰقَوۡمِ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ إِذۡ جَعَلَ فِيكُمۡ أَنۢبِيَآءَ وَجَعَلَكُم مُّلُوكٗا …(۲۰) مائده ترجمه : و [ای پیامبر، یاد کن از] هنگامی که موسی به قومش گفت: «ای قوم من، نعمت الله را بر خود به یاد آورید، آنگاه که پیامبرانی میان شما برانگیخت و [پس از بردگیِ فرعون، افرادی از] شما را فرمانروایان [خودتان] ساخت.
“ملوكا” یعنی شما را مالک خودتان گشتاند بعد از آنكه غلام فرعوني ها بودید. و برای شما خدمت‌گاران و خانه و زن عطا کرده، معنایش در این جا پادشاهی و ریاست نیست.
- وَلَوۡ أَنزَلۡنَا مَلَكٗا لَّقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ثُمَّ لَا يُنظَرُونَ (۸) انعام ترجمه: واگر فرشته‌ای را فرو فرستادیم البته کار به انجام رسانیده می شد باز مهلت داده نشوند. معنای درست آن: برای شان مهلت داده نمیشود. و در اینجا به معنای دیدن نیست.
- وَرَفَعۡنَا بَعۡضَهُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَتَّخِذَ بَعۡضُهُم بَعۡضٗا سُخۡرِيّٗاۗ ( سورة زخرف ايت ٣٢). ترجمه : و بعضی ایشان را بر بعضی بلند مرتبه ساختیم تا که بعضی ایشان بعضی دیگری را خدمتگذار گیرند.
“سخریا” به (ضم سین) به معنای تابع کردن است، یعنی تا بعضی ایشان برای بعضی دیگری در کارهای زندگی شان تابع باشد. و به (کسر سین) نیست که به معنای تمسخر واستهزاء باشد.
- وَقَالُواْ يَـٰٓأَيُّهَ ٱلسَّاحِرُ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ إِنَّنَا لَمُهۡتَدُونَ (سورة زخرف ايت ٤٩) : و گفتند ای جادوگر! برای ما پروردگار خود را به عهدی که با تو دارد دعا كن. بعضی مردم گمان می کنند که در این خطاب دشنام و بد گویی برای موسی – عليه السلام – است، اما معنای درست اینست که” ساحر” نزد آنها به معنای عالم بود، پس بدگويي در ساحر گفتن نیست وصدا زدن ایشان موسى -عليه السلام- را به این نام یعنی ای عالم (دانشمند).
- فَبَعَثَ ٱللَّهُ غُرَابٗا يَبۡحَثُ فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيُرِيَهُۥ كَيۡفَ يُوَٰرِي سَوۡءَةَ أَخِيهِ ( سوره مائدة ایت ۳۱) ترجمه: پس خدا زاغی را که در زمین می شگافت فرستاد تا نشانش دهد چگونه جثه برادر خود را بپوشد. بعضی مردم گمان می کنند “سوأة” به معنای عورت است اما معنای درست آن تمام جسد برادرش است که کشته شده بود.
- إِنۡ خِفۡتُمۡ أَن يَفۡتِنَكُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْۚ ( سورة النساء ۱۰۱) ترجمه : اگر بترسید از آنکه شما را کافران در بلا افگند.
یعنی اگر ترسیدید از اینکه بالايتان تجاوز کنند پس جایز است که نماز را قصر بخوانید. و مراد از “يفتنكم” گمراه ساختن از دین نیست.
- وَإِذۡ عَلَّمۡتُكَ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَۖ ( سورة مائدة ايت ۱۱۰) ترجمه : و آنگاه كه به تو نوشتن و حكمت و تورات و انجیل آموختم.
- أَوۡ يُزَوِّجُهُمۡ ذُكۡرَانٗا وَإِنَٰثٗاۖ ( سورة شورى ايت ٥٠) ترجمه : یا برایشان پسران و دختران را جمع می کند. يعني براي هرکه بخواهد اولادهای از دختر و پسر عطا می کند و به معنای به نكاح در آوردن نیست.
- وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ مَلَكٗا لَّجَعَلۡنَٰهُ رَجُلٗا وَلَلَبَسۡنَا عَلَيۡهِم مَّا يَلۡبِسُونَ ( سورة انعام ايت ٩) ترجمه : واگر آن فرستاده را فرشته ای می کردیم لازم آن را مردی قرار می دادیم (یعنی به شکل مردی در می آوردیم) و البته مشتبه می کردیم بر ایشان آنچه اکنون اشتباه می کنند. معنای آیت چنین نیست که: اگر فرشته فرود آوردیم مانند بشر اورا لباس می پوشاندیم، بلکه معنای درست آن: یعنی بالای بنی آدم مشتبه و مخلوط می ساختیم تا ندانند که این فرشته است و یا هم آدمی.
- إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ يَٰعِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱذۡكُرۡ نِعۡمَتِي عَلَيۡكَ وَعَلَىٰ وَٰلِدَتِكَ إِذۡ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ تُكَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِي ٱلۡمَهۡدِ وَكَهۡلٗاۖ ( سورة مائدة: ۱۱۰). ترجمه: آن وقت که گوید خدای تعالی ای عیسی پسر مریم یاد کن نعمت مرا بر خویش و بر والده خویش چون قوت دادم تو را به روح القدس (یعنی جبريل عليه السلام) سخن می گفتی با مردمان در گهواره و در حالت معمري. کهل” به کسی گفته می شود که به سن سی سالگی رسیده و قسمتی از موهایش سفید شده باشد. و حد اکثریكه در آن گفته شده پنجاه سالگی است. چنین نیست که بعضی مردم گمان مي کنند که به معنای پیر مرد سالخورده است.
- ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُواْ رَبِّهِمۡ وَأَنَّهُمۡ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ ( سورة بقره ايت ٤٦) همان کسانی که یقین دارند پروردگار خویش را [در آخرت] ملاقات خواهند کرد، و به پیشگاه او بازمی‌گردند.
یظنون در اینجا به معنای شک و گمان نه، بلکه به معنای یقین داشتن است.
بعضی مردم گمان می کنند که کتاب به معنای انجیل است، چنین نیست. به قول اکثر مفسرین کتاب به معنای خط است.
- قَالَ ءَامَنتُمۡ لَهُۥ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَكُمۡۖ إِنَّهُۥ لَكَبِيرُكُمُ ٱلَّذِي عَلَّمَكُمُ ٱلسِّحۡرَۖ فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَرۡجُلَكُم مِّنۡ خِلَٰفٖ … (سورة طه ايت ٧١) ترجمه : [فرعون] گفت: «آیا پیش از آنکه به شما اجازه دهم به او ایمان آوردید؟ قطعاً او بزرگِ شماست كه به شما جادوگری آموخته است. پس قطعاً دست و پاى شما را بر عكس یكدیگر [از چپ و راست] قطع مى‌كنم.
بعضی مردم گمان می کنند که خلاف به معنای قطع کردن از پشت است، درحالیکه این چنین نیست.
خلاف به معنای قطع دست و پای بر عکس یکدیگر [ از چپ و راست ] است.
- وَأَنَّهُۥ هُوَ رَبُّ ٱلشِّعۡرَى سوره نجم ایت ۴۹) ترجمه : و اوست که پروردگار [ستارۀ] «شِعْرىٰ» است.
شعری در اینجا به معنای شعر و شاعری نه، بلکه نام ستاره‌ی است که گروهی از مشرکان عرب آنرا می‌پرستیدند.
- قَالُوٓاْ إِنَّا كُنَّا قَبۡلُ فِيٓ أَهۡلِنَا مُشۡفِقِينَ ( سوره طور ۲۶) ترجمه : می‌گویند: «ما در دنیا، در خانوادۀ خود [از عذاب الهی] می‌ترسیدیم.
برخی مردم گمان می‌کنند مشفقین از شفقت و رحمت گرفته شده، اما درست اینست که مشفقین جمع مُشْفِق، به معنای ترسان و هراسان است. یعنی بیمناک (از خشم خدا و حساب و کتاب و جزا و سزای قیامت).
- وَأَنۡ أَلۡقِ عَصَاكَۚ فَلَمَّا رَءَاهَا تَهۡتَزُّ كَأَنَّهَا جَآنّٞ وَلَّىٰ مُدۡبِرٗا وَلَمۡ يُعَقِّبۡۚ … (سوره قصص آیت ۳۱) ترجمه : عصایت را بینداز، آنگاه موسی عصایش را انداخت و به ماری تبدیل شد که حرکت می‌کرد، چون موسی دید که همانند مار جانداری می‌جنبد، پشت کرد و فرار نمود و از ترس به عقب برنگشت.
جان در اینجا به معنای جن نیست، بلکه به نوعی از مار سپید اطلاق می‌شود.
در این بحث کوتاه فقط چندی از این آیات را بيان شده، و برای شناخت بهتر کلام پروردگار لازم است به تفاسیر که به زبان فارسی نوشته شده اند مراجعه نماییم و از هیچ تلاشی برای فرا گرفتن علوم دینی دریغ نورزیم.
