ایمان به کتابهای اسمانی

*اهمیت کتابهای آسمانی و وجوب اعتقاد به آنها:  

کتابهای آسمانی از طرف الله  متعال بر بندگانش توسط انبیا و رسل نازل شده است؛ که هدف از نزول کتاب های آسمانی فراخواندن مردم به وحدانیت الله متعال، ترک كفر و شرك، انجام عبادات و کارهای نیک و از هرگونه نافرمانی و گناهی كه در قرآن و سنت آمده است دوری گزیدن است.  

ایمان و عقیده داشتن به همه كتاب های آسمانی وظیفه هر فرد مسلمان است ، زیرا عقیده و تعالیم اسلامی ایمان داشتن به همه انبیا و رسل که در قرآن ذکر شدند را لازم میداند، و همچنین ایمان داشتن به تمام آنچه بالای شان نازل شده است.  

*اهمیت ایمان به کتابهای آسمانی:  

ایمان به کتابهای قبلی یکی از ارکان ایمان بوده، بیدون آن ایمان درست نمی شود که این نوع وحدت پیام های الهی را تأیید نموده و اینکه اسلام جمع کننده ودربرگیرنده همه ادیان الهی است، و مسلمانان بهترین مردم برای هدایت بشری مطابق با قوانین و روش اسلام هستند.  

فرد مومن میداند که هر گروه از اهل کتاب برای دین خود اصل و اساسِ دارد، این همان چیزی است که باعث قربت اهل کتاب با مسلمانها میشود البته اگر اهل کتاب انصاف کنند، چنانچه الله متعال میفرماید: {شَرَعَ لكُمْ مِنَ الِدینِ مَا وَصى بِهِ نوُحًا وَالَّذِي أوْحَیْنَا إلَیْكَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِ إبْرَاهِیمَ وَمُوسَى وَعِیسَى أنْ أقِیمُوا الِدینَ وَلاَ تتَفَّرقوُا فِیهِ كَبرَ عَلى المُشْرِكِینَ مَا تدَعُوهُمْ إلیْهِ الُله یَجْتبِي إلیْهِ مَنْ یشَاءُ وَیهَدِي إلیْهِ مَنْ یُنِیبُ ].

ترجمه: از دین همان را براى شما مقرر كرد كه به نوح امر نموده بود؛ و نیز آنچه به تو وحى نمودیم و آنچه به ابراهیم و موسى و عیسى امر نمودیم؛ اینكه: «دین را برپا نگاه دارید و در مورد آن فرقه فرقه نشوید ]و اختلاف نورزید]». [پذیرشِ] دعوت تو بر مشركان گران آمده است. الله است كه هر كس را بخواهد [توفیقِ عبادت میدهد و]به سوى خویش برمیگزیند؛ و هر کس را [که توبه کند و به درگاهش] باز آید، به سوى خویش هدایت خواهد كرد.(سوره شورى – آیه ۱۳).  

ایمان به کتا بهای آسمانی بخشی از اعتقاد به قرآن کریم بوده و بخشی از این اعتقاد که الله متعال هدایت کننده است، زیرا هیچ امتی نیست مگر اینکه الله متعال به آنها رهنمایی نموده باشد و به آنها ترساننده فرستاده باشد، چنانچه الله متعال میفرماید: {وَإنْ مِنْ أمَّةٍ إلا خَلاَ فِیهَا نَذِیرٌ}.

ترجمه: و [در نسلهای گذشته نیز] هیچ امتی نبود، مگر آنکه میا نشان بی مدهند های گذشته است.(سوره فاطر – آیه ۲۴).

مسلمان معتقد است كه قرآن کریم شامل كتابهایي است كه قبل از آن وجود داشته، و اینکه قرآن از هر نوع تحریف، زیادت و نقصان پاک است؛ قرآن تصدیق کننده کتابهای پیشین بوده زیرا قرآن یگانه مرجع بیان حقیقت میان تمام ادیان است، قسمیکه الله متعال میفرماید:{ وَأنْزَلنَا إلیْكَ الكِتاَبَ بِالحَّق مُصَّدقًا لمَا بَیْنَ یدَیْهِ مِنَ الْكِتاَبِ وَمُهَیْمِناً عَلیْهِ }.

ترجمه: و [ای  پیامبر! ما این] کتاب را به حق بر تو نازل کردیم [که] تصدیق کنندۀ کتابهای پیشین و نگهبان و گواه بر آنهاست. (سوره مائده – آیه ۴۸).  

موضعی که یک مسلمان باید در مورد کتابهای آسمانی سابق “تورات و انجیل” داشته این است که به آن چیزهای که در آن کتابها آمده و قرآن کریم آنرا تایید کرده ایمان داشته باشد و چیزی مخالف قرآن که در آنها ذکر شده است قابل قبول نبوده بلکه باید به بطلان (باطل بودن آن) ایمان داشته باشیم، و چیزی های دیگری مانند داستان ها و پند و عبرت که در آنها ذکر شده و مخالف اصول قرآن نیست نه از آنها انکار میشود و نه یقین.  

*وجوب ایمان به کتابهای آسمانی:  

ذکر ایمان به کتابهای آسمانی در قرآن کریم گاهی به صورت فرمان آمده، مانند این فرموده الله متعال: {قولوا آمَنَّا باللهِ وَمَا أنْزِلَ إِلیْنَا وَمَا أنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإسِحَاقَ وَ یعَقوبَ وَالأسْبَاطِ وَمَا أوتِيَ مُوسَى وَعِیْسَى وَمَا أوتِيَ النَّبیِوُّنَ مِنْ رَبِهِمْ لاَ نفَّرقُ بَیْنَ أحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ}.

ترجمه: [ای مؤمنان، به اهل کتاب] بگویید: «ما به الله ایمان آوردهایم و به آنچه بر ما نازل شده است و به آنچه که بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و نوادگان [یعقوب] نازل گردید و [همچنین] به آنچه که به موسی و عیسی داده شده است و به آنچه که به پیامبران [دیگر]از طرف پروردگارشان داده شده است؛ [آری به همۀ آنان ایمان میآوریم] و میان هیچ یک از ایشان تفاوت نم یگذاریم و ما [همگی] تسلیمِ الله هستیم».(سوره بقره  – آیه ۱۳۶).

و گاهی این فرمان مختصراً ذکر شده است مانند آنچه الله متعال میفرماید: (یَا أیَهَّا الَّذِینَ آمَنوُا آمِنوُا بِاللِّه وَرَسوُلِهِ وَالْكِتاَبِ الذِّي نزَّلَ عَلَى رَسوُلِهِ وَالْكِتاَبِ الَّذِي أنَزَلَ مِن قَبْلُ).

ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده اید، به الله و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده است و [به هر] کتابی که پیش از این فرستاده است ایمان بیاورید [و بر آن پایدار باشید]. (سوره نساء – آیه ۱۳۶).

و گاهی در توصیف مومنان آمده که مومنان کسانی اند که به تمام کتابهای آسمانی ایمان دارند.

{الم *ذلِكَ الْكِتاَبُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدَىً لِلْمُتقِّینَ *الَّذِینَ یؤْمِنونَ بِالْغَیْبِ وَیقِیمُونَ الصلاَةَ وَ مِما رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقونَ *وَالَّذِینَ یؤْمِنونَ بمِا أنْزِلَ إلِیْكَ وَمَا أ نْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ یوقِنونَ}. ترجمه :الم [ الف. لام. میم]، این کتابی است که هیچ تردیدی در [الهی بودنِ] آن نیست و مایۀ هدایت پرهیزگاران است ،همان کسانی که به غیب ایمان دارند و نماز را برپا میدارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم انفاق میکنند، و آن کسانی که به آنچه بر تو و [بر پیامبران] پیش از تو نازل شده است ایمان میآورند و به روز رستاخیز یقین دارند} (سوره بقره ایه ۱ – ۴).  

و گاهی هم عدم اعتقاد به کتابهای نازل شده، یا اعتقاد بر بعضی از آنها بدون بعضی دیگرِ نشانه‌ی کافران خوانده شده است، چنانچه الله متعال میفرماید: {وَمَنْ یكَفرْ باِّلله وَمَلاَئكِتِهِ وَكُتبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْیوَمِ الآخِرِ فَقَدْ ضَّل ضَلاَلاً بعِیدًا}. ترجمه : و هر کسی کفر ورزید به خدا و فرشتگان او و کتابهای او و پیامبران او و روز آخرت، دچار گمراهی دور و درازی شده است. (سوره نسا ایه ۱۳۶).

*کتابهای آسمانی ذکر شده در قرآن کریم:  

از جمله کتابهای که الله متعال بالای پیامبران قبلی نازل نموده  کتابهایی است که آنرا در قرآن کریم ذکر نموده و برخی دیگری است که در قرآن ذکر نشده.  

از جمله کتابهایی که در قرآن کریم ذکر شده است:  

۱- صُحُف: قسمیکه الله متعال در قرآن میفرماید: { أوَلَمْ تأَتْهِمْ بیِنَةُ مَا فِي الصحُفِ الأولَى} ترجمه: «آیا [قرآن به عنوان] دلیل روشن [و تصدیق کننده] آنچه در کتابهای پیشین است برایشان نیامده است؟» (سوره طه – آیه ۱۳۳).  

۲- تورات: قرآن کریم تورات را(۱۸)بار ذکر نموده و آن کتابی است که الله متعال بر موسی علیه السلام نازل نموده، قرآن کریم کتاب تورات را به صفات مختلف مانند: هدایت، نور، جدا کننده میان حق و باطل، روشنایی و ذکر یاد نموده.  

چنانچه الله متعال میفرماید: { إنَّا أنْزَلنَا الَّتوْرَاةَ فیِهَا هُدىً وَنوُرٌ} ترجمه: به راستی ما تورات را نازل کردیم که در آن هدایت و نور است. (سوره مائده آیه ۴۴)

همچنین قرآن کریم در مورد “الواح” موسی علیه السلام صحبت کرده ،قسمیکه الله متعال میفرماید: {وَكَتبْنَا لهُ فيِ الألَوَاحِ  مِنْ كُّل شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتفَصِیلاً لكُّل شَيْءٍ} ترجمه: و در الواح [تورا ت] براى او در هر موردى پندى [آوردیم] و براى هر امری شرحی نگاشتیم. (سوره اعراف – آیه ۱۴۵).  

۳- انجیل: قرآن کریم” ۱۲ بار” از انجیل یاد کرده است و سخن قرآن در مورد انجیل تقریبا همانند آن است که در مورد تورات بود مگر در برخی از موارد، و انجیل کتابی است که خداوند متعال بر بنده و فرستاده خود عیسی علیه السلام نازل کرده است.  

قرآن انجیل را به هدایت، نور و پند نصیحت توصیف نموده است. والله متعال میفرماید: {وَقَّفیْنَا عَلى آثاَرِهِمْ  بعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مُصَّدقًا لمَا بَیْنَ یدَیْهِ مِنَ الَّتوْرَاةِ وَآتیْنَاهُ الإِنْجِیلَ فِیهِ هُدىً وَنوُرٌ وَمُصَّدقًا لمَا بیَنَ یَدَیْهِ مِنَ الَّتوْرَاةِ وَهُدىً وَمَوْعِظَةً للمُّتقِینَ} ترجمه: و به دنبال آنان [ پیامبران بنی اسرائیل] عیسی پسر مریم را فرستادیم که

تصدیق کنندۀ تورات بود که پیش از او فرستاده بودیم؛ و انجیل را که در آن هدایت و نور بود به او دادیم که تصدیق کنندۀ توراتِ پیش از وی بود و هدایت و اندرزی برای پرهیزگاران بود.(سوره مائده  – آیه ۴۶) .

انجیل برای اصلاح و تکمیل احکام و مقررات تورات آمده است.  

۴- زبور: کتابی است که خداوند متعال بر داوود علیه السلام نازل نموده، و زبور در لغت به معنای کتاب “مزبور” یعنی نوشته شده اطلاق میشود، جمع آن زبر است و به تمام کتابها زبور گفته میشود، قسمیکه الله متعال میفرماید: }وَكُّل شَيْءٍ  فعَلوهُ فِي الزُّبرِ}  ترجمه: و تمام کارهایی که [ بندگان] انجام داده اند در نامه هاى اعمال[ شان] ثبت شده است (سوره قمر  – آیه ۵۲). یعنی در کتابهای ملایکه ثبت شده است، سپس اطلاق لفظ زبور به کتاب نازل شده بالای داوود علیه السلام خاص شد، چنانچه الله متعال میفرماید: {وَآتیْناَ دَاوُودَ زَبوُرًا} ترجمه: و به داوود َزَبور دادیم.( سوره اسراء  – آیه ۵۵) .

الله متعال كتابهای آسمانی را با قرآن کریم خاتمه بخشید، و همه كتابهای آسمانی حاوی یك حقیقت اساسی هستند كه عبارت از وحدانیت و یگانگی الله متعال است، علی رغم تحریف که به آن رخ داده است بیدون از قرآن کریم.  

*تحریف کتابهای آسمانی سابقه:  

الله متعال در کتاب خود (قرآن کریم) بیان داشته است که اهل کتاب کتابهای خود را تحریف کردند و طوریکه در اول نازل شده بود، به آن شکل باقی نمانده است، الله متعال در مورد یهود میفرماید: { مِنَ الَّذِینَ هَادُوا یحَّرفونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ}  ترجمه: برخی از یهود کلمات[الله]را از جای خود تحریف میکنند و با پیچاندن زبان خود و به قصد طعنه زدن در دین [ با در آمیختن زبان عبرى با عربى ] (سوره نساء  آیه ۴۶).

وقتی در این موضوع تدبر و تفکر کنیم خواهیم یافت که تحریف که در کتابهای آسمانی سابقه صورت گرفته از این سه نوع خالی نیست که به تمام آن انواع سه گانه در قرآن اشاره شده است، اول: تحریف در معنا، در حالی که لفظ به همان صورت اولی باقی مانده است.  

دوم: تحریف به تغییر آوردن و اضافه ساختن برخی کلمات، تحریف به پنهان کردن.  

اهل کتاب علی رغم تمام دستورات که برای شان داده شده بود ، از فرمان پروردگار خود سرپیچی کرده و حقیقتی را که به آنها دستور داده شده بود که به مردم اعلام کنند، آنرا پنهان کردند.  

اما انکار آنها از بعثت پیامبرﷺ  طوری بود که هر نوع ذکر آشکار او را از کتابهای خود حذف کرده و آن را از مردم پنهان کردند، با این همه سعی و تلاش آنها برای پنهان کردن آن، چیزهای در تورات و انجیل باقی مانده است که جز به آمدن پیامبر ﷺبه چیزی دیگری تفسیر نمیشود.  

*قرآن کریم تمام کتابهای آسمانی سابقه را منسوخ کرد:  

الله متعال خواست تا همه کتابهای قبلی را منسوخ نماید و آخرین کتاب خود را نازل فرماید تا برپا شدن قیامت در روی زمین باقی بماند.  

هر پیامبر قبلی مخصوصاً برای مردم خود فرستاده می شد ، در حالی که رسول الله ﷺ  به همه بشریت فرستاده شده است، چنانچه الله متعال می  فرماید: {قلْ یَا أیَهَّا النَّاسُ إِنِي رَسوُلُ اللِه إِلَیْكُمْ جَمِیعًا الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأرْضِ لَا إِلَهَ إِلاَّ هوَ یُحْیِي وَیمِیتُ فآَمِنوُا بِاللِّه وَرَسوُلِهِ  النَّبيِ الْأمِيِ الَّذِي یؤُمِنُ بِاللِّه وَكَلِمَاتِهِ وَاتبَّعِوُهُ لعَلكُّم تهْتدُونَ} ترجمه: بگو: «ای مردم، من فرستادۀ الله به سوی همۀ شما هستم؛ همان [پروردگاری] که فرمانرواییِ آسمانها و زمین از آنِ اوست؛ معبودی [ به حق] جز او نیست؛ زنده میکند و میمیراند؛ پس به الله و فرستاده‌اش آن پیامبرِ درس ناخوانده ای که به الله و سخنانش باور دارد ایمان بیاورید و از او پیروی کنید؛ باشد که هدایت شوید». (سوره اعراف  – آیه ۱۵۸).  

به همین ترتیب كتابهای آسمانی پیشین برای اقوام خاص نازل شده بود، در حالیكه قرآن کریم برای همه مردم نازل شده است، قسمیکه الله متعال میفرماید:  

{ وَمَا هوَ إِ لاَّ  ذِكْرٌ لِلْعَالمِینَ }  ترجمه: در حالی که این (قرآن) جز پندی برای جهانیان نیست. (سوره قلم آیه ۵۲).

بنابراین مشیئت الله متعال تقاضای این را نمود: قرآن که کتاب کامل و شامل است، همه کتاب های قبلی را منسوخ کند.  

در اخیر باید بدانیم که الله متعال کتابهای آسمانی را با قرآن کریم خاتمه بخشید، و اینکه همه کتابهای آسمانی شامل یک حقیقت اساسی هستند که علی رغم تحریفات کتب سابقه در آن باقی مانده که عبارت از وحدانیت و یگانگی الله متعال است.  

قرآن کریم کتاب است که الله متعال حفاظت آنرا به عهده خود گرفته و خاتمه دهنده تمام کتابهای آسمانی است.  

منابع:   

۱. د. علي محمد محمد الصلابي، الإیمان بالملائكة، دار ابن كثیر، دمشق، ط 2، 2013     (92-86)

۲. القرطبي، الجامع لأحكام القرآن، مؤسسة الرسالة، بیروت، الطبعة الأولى ،1427 – 2006م(،78/1).  

۳. محمد قطب، ركائز الإیمان، دار الشروق، القاهرة ،2006م، ص( 194).  

۴. محمد عیاش الكبیسي، المحكم في العقیدة، المكتب المصري الحدیث، القاهرة ،2012م، ص (185)