انس و الفت و خوی گرفتن انسان با جامعه و محیط اطراف، از زمره‌ی رحمت های الله متعال بر اوست، او را طوری آفریده است که با مهر‌ورزی به دیگر همنوعان انس گرفته و هم مورد محبت و دوستی دیگران قرار می‌گیرد.
به باور دانشمندان جامعه شناسی و علوم اجتماعی، انسان فطرتا و به اساس سرشت خویش، موجودی اجتماعی است و زندگی همگانی را می‌پسندد؛ لذا هنگامی که خداوند آدم را آفرید و آدم احساس تنهایی نمود، حواء را برای او آفرید، سپس خانواده‌ها به وجود آمدند و از ساختار خانواده‌ها جوامع و دولت‌ها تشکیل شد. خداوند متعال می‌فرماید: يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقۡنَٰكُم مِّن ذَكَرٖ وَأُنثَىٰ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ شُعُوبٗا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْۚ إِنَّ أَكۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَىٰكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٞ (۱۳) حجرات
ترجمه : ای مردم! به راستی که شما را از یک پدر؛ یعنی آدم، و یک مادر؛ یعنی حواء آفریدیم، پس از نظر نسبی هیچ فضیلتی میان شما نیست، و شما را از طریق زاد و ولد به صورت ملت‌ها و قبایل مختلفی قرار دادیم؛ تا یکدیگر را بشناسید، قطعاً گرامی‌ترین شما نزد الله باتقواترین شماست، به راستی که الله به پرهیزگاران، دانا و آگاه است.
خانواده پس از تكوين فرد، دومین رکن مهم در تشکیل بنای جامعه، به حساب می رود.
تا جایی که امکان تربیه و ساخت فرد صالح و به وجود آوردن جامعه‌ی نیکو به ساخت خانواده‌ی صالح وابسته بوده و بدون آن امکان وجود نمی یابد.
خانواده شاهرگ حیات است، و ساختن خانواده‌ی مسلمان، گامی مهم و اساسی در راستای بنای هر جامعه به شمار می‌رود بنابراین شریعت اسلامی جهت بهره دهی کارکرد اصلاحی، به خانواده اهتمام فراوانی قایل شده و تربیت درست آن را به عنوان مکلفيت و وظیفه بر دوش انسان قرار داده است. خداوند متعال می‌فرماید: يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ. ( سوره تحریم ایت ۶)
ترجمه : ای کسانی که الله و رسولش را تصدیق کرده، و به شریعتش عمل کرده‌اید! با انجام اوامر و ترک نواهی الله، خودتان و خانواده‌هایتان را از آتشی که مردم و سنگ‌ها هیزمش هستند حفظ کنید.
و فرموده : وَأَنذِرۡ عَشِيرَتَكَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ (۲۱۴) شعراء
ترجمه ای رسول- قومت را به ترتیب نزدیکی، از اینکه عذاب ما بر آنان نازل شود بر حذر دار.
و این مسؤولیتی همگانی بر همه افراد یک خانواده است. چنانچه از عبدالله بن عمر رضي الله عنه روایت شده است که پیامبر ﷺ فرمودند: «كلكم راع وكلكم مسئول عن رعيته . ترجمه : هر کدام از شما مسؤول است، و از هر یک از شما، در مورد زیر دستانش سؤال خواهد شد (متفق عليه) .
و حضرت عایشه رضى الله علیها از پیامبر ﷺ روایت می کند که فرمودند: خيرکم خيركم لأهله و أنا خيركم لأهلي. ترجمه : بهترين شما کسي است که برای خانواده‌ی خود بهترین باشد و من بهترين شما برای خانواده‌ام هستم (ترمذی)
ویژگی‌های خانواده‌ی مسلمان :
خانواده‌ی مسلمان با دارا بودن پاره‌ای از ویژگی‌ها خانواده‌ای متفاوت از دیگران است.
یکی از موارد، توجه به توحید و یگانه پرستی الله متعال است، این خانواده از آوان تولد نوزاد به او اهتمام داشته و در گوش او به شهادت توحید اذان داده می‌شود تا هنگام مرگ بر همین کلمه بمیرد. خانواده‌ی مسلمان به طاعت و عبادت عنایت خاصی داشته و هنگام نماز ، کودکان خردسال خویش را باخود همگام ساخته و به سوی مسجد می برد ، و بر نماز و روزه و …. تمرین شان داده و بر مراقبت از ارزش های اخلاقی همچون امانتداری، راستگویی و راستکاری، دوستی، اخلاص و… همت می گمارد و بر خوردن مال از طریق حلال ازمند بوده و از حرام دوری می‌نماید؛ چنانچه زن صالح و نیکوکار شوهرش را هنگام رفتن به سوی کار و فعالیت، توصيه نموده تذکر می دهد: «اتق الله ولا تطعمنا إلا من حلال فإنا نصبر على جوع الدنيا و لا على نار الأخرة ترجمه : از خدا بترس و جز از راه حلال، ما را غذا و طعام مخوران؛ زيرا ما بر گرسنگی دنیا شکیبایی می‌ورزیم اما در قبال آتش آخرت، صبر پیشه نخواهیم بود.
خانواده‌ی مسلمان رهنمودهای اسلام را در تمامی شؤون زندگی از قبیل خانه، لباس، کالا، غذا، بیداری و خواب و همه خواسته های زندگی، رعایت می نماید؛ چنانچه ارزش های زیبایی و نظافت و رفتار نیک را از چشم دور نمی دارد. برای آنکه «إن الله جميل يحب الجمال / الله زیباست و زیبایی را دوست می‌دارد » به روایت مسلم
میانه روی در زندگی را با عدم اسراف، برای خویش سر لوحه قرار می دهد؛ وَٱلَّذِينَ إِذَآ أَنفَقُواْ لَمۡ يُسۡرِفُواْ وَلَمۡ يَقۡتُرُواْ وَكَانَ بَيۡنَ ذَٰلِكَ قَوَامٗا(سوره فرقان ایت۶۷) ترجمه : و همان کسانی که وقتی از اموالشان بخشش کنند، نه اسراف و زیادهروی می‌کنند، و نه سخت می‌گیرند، بلکه میانه، بین زیادهروی و سخت‌گیری انفاق می‌کنند.
آداب و روش درست رفتار با بزرگ و کوچک، برادر و همسایه را مراعات می نماید. چنانچه در حدیث عبادہ بن صامت امده است پیامبر ﷺ فرمودند: «ليس منا من لم يجل كبيرنا و يرحم صغیرنا و يعرف لعالمنا حقه ترجمه : هر کس به بزرگسالان ما احترام نگذارد و به خردسالان ما ترحم و ننماید و حق عالمان ما را ادا نکند از ما نیست (به روایت احمد).
پاره‌ای از وسائل و ابزار سازنده‌ی خوشبختی :
پاره ای از وسایل و ابزار عملی برای تحقق خوشبختی در خانه‌ی مسلمان، عبارت است از : پرس و جوی شوهر و زن از همدیگر و خبر گیری از همسایه و خانه و …. و این از مهمترین عوامل در پیروزی خانه‌ی مسلمان به شمار می رود.
راه اندازی فعالیت و برنامه ای تربیتی برای خانواده گرچه به شکل هفته وار هم باشد.
تفریح و گشت و دید و بازدید برای برآورده نمودن نیازهای روانی و عاطفی و اجتماعی گرچه برای یک بار در ماه هم باشد.
نویسنده : شیخ عبدالعزیز رجب. برگرفته شده از : ماهنامه حرا.
